Τοπογραφικά Στοιχεία
Η αρχαία πόλη της Επιδαύρου αναπτύχθηκε δίπλα στο μοναδικό φυσικό λιμάνι της ανατολικής ακτής της αργολικής χερσονήσου προς τον Σαρωνικό κόλπο. Η θέση αυτή της πόλης είχε ως συνέπεια να στραφεί προς τη θάλασσα και να δημιουργήσει υπερπόντιες σχέσεις.
Τα σημαντικότερα κτίρια που σώζονται στη λεγόμενη «Βυθισμένη Πολιτεία» ανήκουν στους ρωμαϊκούς χρόνους κατά τους οποίους η Αργολίδα, μετά την καταστροφή της Κορίνθου το 146 π.Χ., περιελήφθη στην Provincia Achaia. Χάρη στο κύρος του ιερού του Ασκληπιού αλλά και της επίσκεψης του Αδριανού το 124/5 μ.Χ. η Επίδαυρος επεκτάθηκε από τον κλασικό πυρήνα της και γνώρισε νέα μεγάλη ακμή κατά τη ρωμαιοκρατία.
Στη θαλάσσια και παράκτια περιοχή του σύγχρονου λιμανιού σώζονται και οι αρχαίοι λιμενοβραχίονες (βόρειος και νότιος). Μεταξύ των λιμενοβραχιόνων υπάρχει άνοιγμα πλάτος περίπου 40μ. για τη διέλευση των πλοίων στην αρχαιότητα. Το ίδιο άνοιγμα χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα και σηματοδοτείται από δύο μικρούς φάρους για την ασφαλή διέλευση των πλοίων μεταξύ των αρχαίων λιμενοβραχιόνων. Κοντά στον νότιο λιμενοβραχίονα και εκτός λιμανιού διατηρούνται τμήματα καταβυθισμένων κτισμάτων, τα οποία πιθανόν χρονολογούνται στην ρωμαϊκή περίοδο.
Στη Χερσόνησο “Νησί” έχουν εντοπισθεί τα κατάλοιπα της αρχαίας Ακρόπολης, της αρχαίας Αγοράς, του λεγόμενου μικρού αρχαίου θεάτρου της πόλης της Επιδαύρου και ιερά. Κοντά στον Ιερό Ναό της Ζωοδόχου Πηγής βρίσκεται η αρχαία Ακρόπολη, η οποία οχυρώθηκε κατά τον 5ο ή 4ο αι. π.Χ. με επισκευές και τροποποιήσεις κατά τους επόμενους αιώνες. Η Αγορά βρισκόταν στην περιοχή κοντά στο μικρό θέατρο, το οποίο κατασκευάστηκε κατά το β΄ μισό του 4ου αι. π.Χ. Ο Παυσανίας, περιηγητής του 2ου αι μ.Χ., κατά την επίσκεψη του στην πόλη αναφέρει την ύπαρξη τεμένους του Ασκληπιού και ιερά αφιερωμένα στον Διόνυσο, στην Άρτεμη, στην Αφροδίτη και στην Ήρα.
ΕΠΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΟ ΚΤΙΡΙΟ -ΤΕΙΧΟΣ
Στην παράκτια, και κυρίως στη θαλάσσια, περιοχή πλησίον της χερσονήσου “Νησί” εντοπίζονται κτίρια που φαίνεται ότι χρονολογούνται στους κλασικούς ή ελληνιστικούς χρόνους. Κατά την ελληνοϊταλική έρευνα του 2018 ανακαλύφθηκε επιγραφή στην οποία σώζονται δύο ονόματα, Ι Σ V Λ Λ Ο Σ και Δ Α Μ Ο Κ Ρ Ι Τ Ο Σ. Η μελέτη του χώρου φανερώνει έναν μεγάλο τετράπλευρο και τετράγωνο χώρο εξωτερικής πλευράς περί τα 30 μ. με στοές στις τέσσερις πλευρές του που χωρίζονται σε μικρότερα δωμάτια, δηλαδή μία κάτοψη που παραπέμπει σε χώρο με εσωτερική υπαίθρια αυλή (λ.χ. υπαίθριο ιερό), στο εσωτερικό της οποίας εντάσσεται και επιγραφή.
Η ΠΡΟΣΦΑΤΗ ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
- 1970: Αεροφωτογράφιση των καταβυθισμένων καταλοίπων υπό την εποπτεία του αρχαιολόγου Χ. Κριτζά
- 2017: Συνεργατική έρευνα της ΕΕΑ με την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή στην Αθήνα και το Istituto Superiore per la Conservazione ed il Restauro σε ένα πιλοτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο In situ conservation of underwater archaeological sites: methods and case studies.
- 2018: Συνέχιση της συνεργατικής έρευνας με επικέντρωση στον εντοπισμό και την τρισδιάστατη φωτογραμμετρική αποτύπωση όλων των ορατών κτιρίων του συγκροτήματος της έπαυλης, ενάλια αρχαιολογική ανασκαφή και εργασίες συντήρησης και στερέωσης τοίχων της έπαυλης και πίθων. Θαλάσσιοι βιολόγοι, από ιταλικής πλευράς, μελέτησαν τους θαλάσσιους οργανισμούς που προκαλούν βλάβες στις ενάλιες αρχαιότητες.
- 2019: Συνέχιση της συνεργατικής έρευνας με ενάλια αρχαιολογική ανασκαφή και εργασίες συντήρησης.
- 2021: Στα πλαίσια του προγράμματος ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ διενεργήθηκε για πρώτη φόρα έρευνα μεγαλύτερης διάρκειας (3 μήνες) κατά τη διάρκεια της οποίας πραγματοποιήθηκαν καθαρισμοί των καταβυθισμένων καταλοίπων στην περιοχή της έπαυλης και της Χερσονήσου “Νησί”, καταγράφηκαν νέα στοιχεία και αποτυπώθηκαν φωτογραμμετρικά τα κατάλοιπα.